دوره و شماره : آماده انتشار

نویسندگان : ریحانه تمیمی ¹ ، پردیس یوسفی تلوکی* ²

چکیده :
بیماری پارکینسون (PD) یک اختلال نورودژنراتیو پیشرونده است که با تخریب نورون‌های دوپامینرژیک در ماده سیاه مغز همراه بوده و منجر به بروز علائم حرکتی و غیرحرکتی می‌شود. این مطالعه مروری با هدف بررسی پاتوژنز مولکولی بیماری پارکینسون، ارزیابی درمان‌های موجود و بررسی پتانسیل درمانی روش‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی انجام شده است. جستجوی سیستماتیک در پایگاه‌های داده PubMed/Medline ، Science Direct، Scopus، Google Scholar و Web of Science تا سال 2022 انجام شد که منجر به شناسایی 250 مقاله با استفاده از کلیدواژه‌های بیماری پارکینسون، درمان‌های سلولی، سلول‌های بنیادی مزانشیمی و سلول‌های بنیادی پرتوان القایی گردید. پس از غربالگری، مقالات پژوهشی اصلی برای تحلیل کیفی انتخاب شدند. این مطالعه با طراحی مرور روایی به بررسی شواهد موجود در مورد پاتوفیزیولوژی بیماری پارکینسون، درمان‌های فعلی و مداخلات نوظهور سلول‌های بنیادی پرداخته و داده‌ها از طریق ارزیابی موضوعی مقالات مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که اگرچه درمان‌های فعلی با بازیابی فعالیت دوپامینرژیک موجب بهبود علائم می‌شوند، اما قادر به توقف یا کند کردن پیشرفت بیماری نیستند. در مقابل، راهبردهای مبتنی بر سلول‌های بنیادی، به ویژه سلول‌های بنیادی پرتوان القایی بیمار-محور، پتانسیل قابل توجهی در جایگزینی نورون‌ها و مدل‌سازی بیماری نشان دادند، اگرچه چالش‌هایی مانند تومورزایی و پاسخ‌های ایمنی همچنان وجود دارند. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که درمان‌های سلولی رویکرد امیدوارکننده‌ای برای درمان بیماری پارکینسون محسوب می‌شوند، اما پیش از کاربرد بالینی، باید موانع اخلاقی و فنی برطرف شده و تحقیقات بیشتری برای بهینه‌سازی ایمنی و کارایی این روش‌ها انجام پذیرد.

کلمات کلیدی :
بیماری پارکینسون ، روش¬های درمانی مبتنی بر سلول، سلول¬های بنیادی مزانشیمی، سلول¬های بنیادی پرتوان القایی